1. Sir Alex Ferguson – Vị vua bất tử của Manchester United

Không ai có thể nhắc tới lịch sử bóng đá Anh mà bỏ qua Sir Alex Ferguson. Dẫn dắt Manchester United từ năm 1986 đến 2013, Sir Alex không chỉ giành được 13 chức vô địch Premier League, 2 Champions League cùng nhiều danh hiệu quốc nội khác, mà còn xây dựng nên một “đế chế” bóng đá vĩ đại.

Khi Sir Alex Ferguson tiếp quản Manchester United vào năm 1986, CLB đang chìm trong khủng hoảng với phong độ sa sút và phòng thay đồ mất đoàn kết. Sir Alex nhanh chóng nhận ra rằng để xây dựng một đội bóng vĩ đại, ông cần thay đổi không chỉ chiến thuật mà cả văn hóa của CLB. Trong những năm đầu tiên, ông tập trung vào việc cải thiện hệ thống đào tạo trẻ, chú trọng kỷ luật nội bộ và tái thiết niềm tin cho cầu thủ và người hâm mộ. Đến đầu những năm 1990, những nỗ lực này bắt đầu gặt hái quả ngọt khi lứa cầu thủ trẻ như Ryan Giggs, David Beckham, Paul Scholes xuất hiện và trở thành xương sống cho Manchester United.

Sir Alex nổi tiếng với phong cách quản lý “bàn tay sắt trong găng nhung”. Ông luôn đặt tập thể lên trên cá nhân, sẵn sàng loại bỏ bất kỳ ngôi sao nào nếu cảm thấy sự hiện diện của họ gây bất ổn, tiêu biểu như trường hợp Beckham hay Roy Keane. Khả năng tái thiết đội hình của ông là đỉnh cao nghệ thuật: từ thế hệ Cantona, Schmeichel, Giggs đến lứa Rooney, Ronaldo, Van der Sar. Sir Alex không bám víu vào chiến thắng của quá khứ mà luôn hướng tới xây dựng thế hệ kế tiếp, giữ cho Manchester United luôn cạnh tranh ở đỉnh cao.

Ảnh hưởng của Sir Alex Ferguson vượt xa Manchester United. Ông là người tiên phong trong việc chuyên nghiệp hóa hệ thống vận hành CLB tại Anh, từ đào tạo trẻ đến quản lý phòng thay đồ. Triết lý xây dựng đội hình bằng nội lực kết hợp với những bản hợp đồng chiến lược của ông đã trở thành mô hình mẫu cho nhiều CLB. Sir Alex cũng góp phần đưa Premier League trở thành giải đấu hấp dẫn và giàu bản sắc nhất thế giới, là động lực cho làn sóng đầu tư toàn cầu vào bóng đá Anh từ thập niên 2000.

2. Arsène Wenger – Người khai sinh bóng đá hiện đại tại Anh

Arsène Wenger gia nhập Arsenal vào năm 1996 và nhanh chóng gây chấn động Premier League nhờ sự kết hợp độc đáo giữa triết lý bóng đá đẹp và cách tiếp cận khoa học thể thao hiện đại. Khi mới tới Anh, ông đối mặt với sự hoài nghi vì xuất thân từ nền bóng đá Pháp chưa được coi trọng. Tuy nhiên, chỉ trong vài năm, Wenger đã biến Arsenal thành một trong những đội bóng đáng xem nhất châu Âu.

Về triết lý bóng đá, Wenger đề cao sự kiểm soát bóng, những pha phối hợp ngắn nhanh và ưu tiên lối chơi tấn công đẹp mắt. Ông cũng chú trọng đến chế độ dinh dưỡng, hồi phục thể lực – điều còn rất mới mẻ ở bóng đá Anh thời điểm đó. Các cầu thủ dưới thời Wenger được yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt chế độ tập luyện và sinh hoạt, giúp họ kéo dài sự nghiệp thi đấu đỉnh cao.

Ảnh hưởng của Wenger đối với bóng đá Anh là cực kỳ sâu rộng. Ông không chỉ mang lại 3 chức vô địch Premier League và mùa giải bất bại lịch sử 2003-04 cho Arsenal, mà còn thay đổi toàn bộ cách các CLB Anh vận hành: từ quản lý cầu thủ, mô hình đào tạo trẻ cho đến cách tiếp cận chiến thuật hiện đại hóa. Premier League ngày nay mang đậm dấu ấn của Wenger về tốc độ, kỹ thuật và sự toàn cầu hóa.

3. Bob Paisley – Huyền thoại lặng lẽ của Liverpool

Sau khi kế nhiệm Bill Shankly năm 1974, Bob Paisley tiếp tục sự nghiệp huy hoàng tại Liverpool và còn đưa đội bóng lên tầm cao mới ở đấu trường châu Âu. Dưới thời ông, Liverpool giành tổng cộng 20 danh hiệu lớn nhỏ, bao gồm 6 chức vô địch Anh và 3 Cúp C1 châu Âu.

Paisley nổi tiếng với phong cách huấn luyện khiêm tốn, ít phô trương. Ông tập trung xây dựng một hệ thống vận hành trơn tru, nơi mọi cầu thủ đều hiểu rõ vai trò và nhiệm vụ của mình. Paisley cũng rất giỏi trong việc chiêu mộ cầu thủ phù hợp, tạo nên những đội hình gắn kết mà không cần những siêu sao đình đám.

Di sản lớn nhất của Paisley là việc Liverpool trở thành biểu tượng bóng đá toàn cầu, mở ra kỷ nguyên thống trị châu Âu cho bóng đá Anh. Triết lý tiếp nối nội bộ (“boot room philosophy”) mà ông áp dụng đã trở thành nền tảng văn hóa cho Liverpool sau này.

4. Bill Shankly – Người thổi hồn cho Liverpool hiện đại

Bill Shankly tiếp quản Liverpool năm 1959 khi CLB còn đang thi đấu ở giải hạng Nhì. Với lòng nhiệt huyết không giới hạn, Shankly đã xây dựng lại toàn bộ hệ thống của đội bóng, đưa Liverpool trở lại hạng Nhất và giành nhiều danh hiệu quốc nội.

Shankly nổi bật với triết lý bóng đá đơn giản nhưng hiệu quả: tấn công chủ động, phòng ngự chặt chẽ và đặt đội bóng lên trên hết. Ông cũng là người nhấn mạnh tầm quan trọng của người hâm mộ, coi họ là “thành viên không thể thiếu” của đội bóng.

Ảnh hưởng lâu dài của Shankly không chỉ là những danh hiệu mà còn là văn hóa Liverpool: lòng trung thành, sự bền bỉ, tinh thần chiến đấu bất tận. Các giá trị mà ông gây dựng đến nay vẫn còn sống mãi trong từng nhịp hát “You’ll Never Walk Alone” ở Anfield.

5. Brian Clough – Thiên tài lập dị của bóng đá Anh

Brian Clough là một trong những nhân vật độc đáo nhất lịch sử bóng đá Anh. Với cá tính mạnh mẽ và những phát biểu không ngại đụng chạm, Clough nhanh chóng nổi tiếng trong làng bóng đá. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài ngạo nghễ là một bộ óc chiến thuật tuyệt vời, người đã dẫn dắt Nottingham Forest từ đội bóng hạng trung đến hai lần vô địch Cúp C1 châu Âu (1979, 1980) – một kỳ tích chưa từng có.

Clough áp dụng triết lý bóng đá dựa trên sự tự tin tuyệt đối: các đội bóng của ông luôn chơi thứ bóng đá kiểm soát, chuyền bóng chính xác và không sợ đối thủ mạnh hơn. Ông từ chối các chiến thuật phòng ngự cực đoan, khuyến khích cầu thủ phát huy tối đa khả năng sáng tạo. Quan trọng nhất, Clough có khả năng đọc tâm lý cầu thủ hiếm có, giúp những cá nhân tưởng như tầm thường thi đấu vượt ngưỡng.

Di sản của Clough vượt ra ngoài các danh hiệu. Ông truyền cảm hứng cho triết lý “không ai là không thể”, chứng minh rằng ngay cả những CLB nhỏ cũng có thể vươn tới đỉnh cao nếu có chiến lược đúng đắn và niềm tin tuyệt đối. Phong cách thẳng thắn, không thoả hiệp của ông sau này ảnh hưởng lớn tới nhiều thế hệ HLV, trong đó có José Mourinho.

6. Kenny Dalglish – Biểu tượng vĩnh cửu của Liverpool

Kenny Dalglish là cái tên không thể tách rời với lịch sử Liverpool, cả với tư cách cầu thủ lẫn huấn luyện viên. Khi đảm nhiệm vai trò HLV-cầu thủ vào năm 1985, Dalglish đã tiếp nối thành công của những người tiền nhiệm và đưa Liverpool tới những đỉnh cao mới, trong một giai đoạn đầy thách thức.

Phong cách của Dalglish rất trực diện: ông xây dựng lối chơi tấn công cởi mở, đặt sự linh hoạt và khả năng hoán đổi vị trí làm nền tảng. Là một cựu tiền đạo đẳng cấp, Dalglish hiểu rõ cách khai thác tối ưu khả năng ghi bàn của đội bóng. Ngoài chiến thuật, ông còn rất nổi bật ở khả năng quản lý khủng hoảng, đặc biệt sau thảm họa Hillsborough năm 1989, khi ông dẫn dắt Liverpool với tinh thần đoàn kết chưa từng có.

Di sản của Kenny Dalglish không chỉ là những danh hiệu quốc nội mà còn là vai trò biểu tượng tinh thần. Ông khẳng định Liverpool không chỉ là một đội bóng chiến thắng mà còn là một cộng đồng gắn bó, bền vững và nhân văn – giá trị mà The Kop giữ vững cho tới ngày nay.

7. Howard Kendall – Người xây dựng kỷ nguyên vàng của Everton

Howard Kendall không chỉ là một cựu cầu thủ xuất sắc, mà còn là HLV đưa Everton trở lại ánh hào quang thập niên 1980. Dưới sự dẫn dắt của ông, Everton giành 2 chức vô địch First Division (1984-85, 1986-87) và 1 Cúp C2 châu Âu.

Về triết lý bóng đá, Kendall tập trung vào sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Ông không yêu cầu cầu thủ thiên về kỹ thuật hoa mỹ mà nhấn mạnh hiệu quả, sự kiên trì và tinh thần đồng đội. Đặc biệt, Kendall khéo léo kết hợp dàn cầu thủ kinh nghiệm với những tài năng trẻ, tạo ra một tập thể khó đánh bại cả ở Anh lẫn tại đấu trường châu Âu.

Ảnh hưởng của Howard Kendall đối với Everton vẫn còn rất sâu đậm. Ông là người xây dựng nên văn hóa “chơi bóng bằng cả trái tim”, nhấn mạnh bản sắc địa phương và niềm tự hào vùng Merseyside, những giá trị vẫn được Everton duy trì và phát triển đến tận ngày nay.

8. José Mourinho – Người đặc biệt mở ra kỷ nguyên chiến thuật mới

José Mourinho bước vào Premier League năm 2004 cùng Chelsea và lập tức tạo nên cuộc cách mạng. Ông phá vỡ thế độc quyền của MU, Arsenal, Liverpool để thiết lập kỷ nguyên chiến thắng dựa trên tính tổ chức và hiệu quả.

Mourinho nổi tiếng với triết lý thực dụng: phòng ngự chắc chắn, phản công nhanh gọn và luôn kiểm soát thế trận tâm lý. Thay vì trình diễn đẹp mắt, Mourinho ưu tiên kết quả tối đa, điều mà Premier League khi đó còn thiếu. Tinh thần chiến thắng bằng mọi giá của Mourinho trở thành xu hướng mới cho bóng đá Anh hiện đại.

Ảnh hưởng dài hạn của Mourinho rất sâu sắc. Ông mở đường cho sự chấp nhận các chiến thuật đa dạng hơn tại Premier League, từ pressing tổng lực đến phòng ngự lùi sâu. “Người đặc biệt” đã chứng minh rằng để thành công ở bóng đá Anh, không chỉ cần tài năng mà còn phải có sự tinh quái và bản lĩnh thép.

9. Pep Guardiola – Kiến trúc sư của bóng đá kiểm soát tại Anh

Pep Guardiola gia nhập Manchester City năm 2016 và nhanh chóng thay đổi hoàn toàn tư duy chiến thuật tại Premier League. Với những kinh nghiệm thành công tại Barcelona và Bayern Munich, Pep đem đến cho bóng đá Anh một lối chơi kiểm soát hoàn toàn thế trận, điều trước đó ít đội bóng Anh nào thực sự theo đuổi đến mức hoàn hảo.

Phong cách huấn luyện của Guardiola dựa trên nguyên lý kiểm soát không gian và quả bóng. Ông yêu cầu các cầu thủ giữ vị trí linh hoạt, di chuyển liên tục để mở ra các tam giác chuyền bóng ngắn. Pressing tầm cao cũng là đặc sản trong triết lý của Pep: mất bóng lập tức gây sức ép ngay từ phần sân đối phương. Sự kết hợp này giúp Man City thống trị Premier League với lối đá kiểm soát chặt chẽ nhưng cực kỳ giàu tính sáng tạo.

Ảnh hưởng của Pep Guardiola với bóng đá Anh không chỉ nằm ở số lượng danh hiệu, mà còn thay đổi toàn bộ tiêu chuẩn chiến thuật: từ cách tổ chức pressing, kiểm soát bóng, cho đến việc phát triển hậu vệ chơi như tiền vệ (ví dụ như Kyle Walker hay John Stones). Các HLV trẻ Anh sau này như Mikel Arteta, Vincent Kompany đều chịu ảnh hưởng mạnh từ triết lý của ông.

10. Jürgen Klopp – Người hồi sinh linh hồn của Liverpool

Jürgen Klopp đến Liverpool vào năm 2015, khi đội bóng đã rơi vào thời kỳ khủng hoảng cả phong độ lẫn tinh thần. Ngay lập tức, ông bắt tay vào công cuộc tái thiết: không chỉ xây dựng đội hình mạnh về chiến thuật, mà còn khôi phục tinh thần chiến đấu đặc trưng của “The Kop”.

Triết lý huấn luyện của Klopp nổi bật với “Gegenpressing” – gây áp lực cao ngay từ phần sân đối phương. Ông yêu cầu toàn đội tham gia phòng ngự và tấn công như một tập thể thống nhất. Ngoài ra, Klopp cũng phát triển phong cách tấn công tốc độ cao, dựa trên những đường chuyền nhanh và quyết đoán, khai thác những khoảng trống trước khung thành đối thủ.

Di sản của Klopp là sự hồi sinh ngoạn mục của Liverpool: từ một đội bóng thất bại thành nhà vô địch Champions League (2019) và Premier League (2020). Quan trọng hơn cả, Klopp đã tái kết nối đội bóng với người hâm mộ, khơi lại tinh thần “You’ll Never Walk Alone” đúng nghĩa – đoàn kết, đam mê và chiến đấu đến phút cuối cùng.

Kết luận: Những HLV huyền thoại đã thay đổi bóng đá Anh ra sao?

Nhìn lại hành trình của 10 vị HLV vĩ đại này, ta thấy rằng họ không chỉ giành được những danh hiệu hào nhoáng, mà còn tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc tới bản chất của bóng đá Anh. Mỗi người đều đem lại một phần di sản độc đáo:

• Sir Alex Ferguson dạy bóng đá Anh về sự bền bỉ và nghệ thuật tái thiết đội bóng.
• Arsène Wenger đưa sự tinh tế, khoa học và toàn cầu hóa vào Premier League.
• Bob Paisley và Bill Shankly biến Liverpool thành biểu tượng văn hóa và bóng đá.
• Brian Clough chứng minh rằng lòng tin và sự kiên định có thể làm nên kỳ tích.
• Kenny Dalglish và Howard Kendall gìn giữ bản sắc và niềm tự hào vùng Merseyside.
• José Mourinho tái định nghĩa cách chiến thắng, nhấn mạnh vào chiến thuật thực dụng.
• Pep Guardiola và Jürgen Klopp mở ra kỷ nguyên chiến thuật hiện đại, giàu năng lượng.

Chính sự giao thoa giữa truyền thống và cách tân mà những HLV này tạo ra đã định hình bóng đá Anh như ngày nay: sôi động, toàn cầu hóa, đa dạng chiến thuật và vẫn giữ được những giá trị nguyên bản.